#113. Vì sao lãnh đạo cần biết kể chuyện?
Bởi kể chuyện là cách lãnh đạo “neo” lại những thông tin thực sự ý nghĩa, quan trọng vào tâm trí đội ngũ của mình.
Story-telling (hay kỹ năng kể chuyện) là một trong những kỹ năng quan trọng nhất làm nên một nhà lãnh đạo tạo ảnh hưởng.
Trong kỷ nguyên công nghệ ngày nay, với khối lượng dữ liệu “quá tải” trong tay mỗi người, kể chuyện là cách lãnh đạo “neo” lại những thông tin thực sự ý nghĩa, quan trọng vào tâm trí đội ngũ của mình.
Steve Jobs khẳng định: “Người quyền lực nhất thế giới là người biết kể chuyện. Họ có thể đặt ra tầm nhìn, giá trị và định hướng cho cả một thế hệ kế tiếp”.
Trong bản tin tuần này, mời bạn cùng Coach For Life giải mã sức mạnh của những câu chuyện kể trong công việc và quan hệ đội nhóm của người lãnh đạo. Ở phần cuối, chúng tôi cũng đưa ra 04 gợi ý ứng dụng coaching để người lãnh đạo trau dồi kỹ năng này.
Sức mạnh của những câu chuyện
Biết là lãnh đạo cần có kỹ năng kể chuyện, nhưng rốt cuộc, lãnh đạo có thể dùng kỹ năng này để làm những gì?
Đơn giản hóa dữ liệu
Dữ liệu trong kinh doanh (thông tin, số liệu, kiến thức…) có thể là những thông tin khó hiểu, khó nhớ, dẫn đến việc khó áp dụng cho đội ngũ của bạn. Nếu ngay từ bước tiếp nhận thông tin, giữa lãnh đạo và đội ngũ đã có “khoảng cách”, sẽ rất khó để bạn và đội ngũ có thể đồng lòng theo đuổi việc xử lý dữ liệu đến cùng.
Theo nghiên cứu khoa học, khi thông tin được truyền tải dưới dạng chuyện kể, khả năng ghi nhớ của con người sẽ cao gấp 22 lần. Những câu chuyện có khả năng đặt dữ liệu vào một bối cảnh cụ thể, giúp đội ngũ của bạn dễ dàng liên tưởng và ghi nhớ.
Truyền động lực và gắn kết đội nhóm
Chuyện kể là công cụ tuyệt vời để tạo động lực cho nhân viên. Thông qua những câu chuyện gợi nhắc về thành công trong quá khứ, những thách thức nhân viên của bạn đã từng vượt qua, người lãnh đạo có thể gợi nhắc cho đội ngũ về điểm mạnh của họ, đồng thời cho thấy bạn luôn ghi nhận và tin tưởng họ có thể tiếp tục phát huy những thế mạnh đó.
Bên cạnh đó, những câu chuyện còn có sức mạnh gắn kết đội nhóm. Khi các nhà lãnh đạo chia sẻ câu chuyện cá nhân và cho nhân viên không gian để chia sẻ câu chuyện của họ, đội ngũ sẽ nâng cao khả năng giao tiếp, thấu hiểu và tin tưởng lẫn nhau.
Thúc đẩy hành động
Quan trọng hơn, những câu chuyện còn có khả năng thúc đẩy hành động. Theo Alan Weiss, tác giả cuốn sách Million Dollar Consulting: The Professional's Guide to Growing a Practice:
Logic khiến con người suy nghĩ, nhưng cảm xúc là thứ khiến họ hành động.
Nhân sự sẽ không tin vào những điều lãnh đạo của họ tin, quyết tâm theo đuổi mục tiêu lãnh đạo của họ theo đuổi chỉ vì chúng “hợp lý”. Điều thúc đẩy họ ra quyết định hành động là cảm xúc được tin tưởng, được thấu hiểu, được truyền cảm hứng…Đây đều là những cảm xúc mà lãnh đạo có thể đem tới thông qua những câu chuyện chân thật.
Đồng bộ tầm nhìn
Những câu chuyện về tầm nhìn có thể giúp nhà lãnh đạo tìm ra “điểm chạm” trong mục tiêu, động lực của từng thành viên và truyền cảm hứng cho đội nhóm. Không chỉ vẽ nên bức tranh tương lai tươi sáng mà tổ chức hướng tới (những con số, chỉ tiêu, doanh thu…), những câu chuyện của lãnh đạo còn cho đội ngũ thấy mục tiêu chung có liên quan đến mục tiêu của từng cá nhân thế nào, và cách mà họ có thể cùng nhau biến điều đó thành hiện thực.
Điều gì giúp tạo nên một câu chuyện hay?
Lãnh đạo không cần trở thành một diễn giả nổi tiếng, hay nắm trong tay những phương pháp kể chuyện “bậc thầy” thì mới có thể mang đến những câu chuyện hay.
Có nhiều yếu tố để đánh giá độ “hay” của một câu chuyện. Nhưng quan trọng nhất, câu chuyện cần được kể vào đúng thời điểm và cho đúng người. Trong phạm vi công sở, để những câu chuyện của nhà lãnh đạo có thể phát huy tối đa công dụng của mình, chúng cần đảm bảo 03 yếu tố cốt lõi là:
Sự chân thực (Authenticity): Một câu chuyện hay không chỉ có những chiến thắng vĩ đại hay thành công hoàn hảo. Nó nói về trải nghiệm chân thực của người lãnh đạo, những khoảnh khắc dễ bị tổn thương và sự chuyển hóa trưởng thành bắt nguồn từ đó.
Thông điệp tích cực: Những câu chuyện phiếm, drama công sở có thể giúp gắn kết đội nhóm bằng sự tò mò, bằng cảm giác “thuộc về” một “phe phái” nào đó…nhưng không giúp đội nhóm của bạn thêm hiểu nhau, gắn kết bền vững hay phát triển đi lên. Do đó, lãnh đạo hãy đảm bảo rằng những câu chuyện của bạn luôn truyền đi một thông điệp tích cực về công việc và con người, dù xuất phát từ một trải nghiệm tốt hay không tốt.
Sự phù hợp: Phù hợp về nội dung, cách truyền tải, về không gian, thời gian…
Lãnh đạo ứng dụng coaching thế nào để kể chuyện tốt hơn?
Bên cạnh những mô hình và phương pháp kể chuyện làm nên thành công của nhiều diễn giả và nhà lãnh đạo trên thế giới, coaching cũng là một công cụ tuyệt vời để các nhà lãnh đạo trau dồi khả năng giao tiếp, kết nối thông qua những câu chuyện kể.
Cụ thể, khi ứng dụng coaching, lãnh đạo có thể kể chuyện tốt hơn nhờ:
Trau dồi khả năng tự nhận thức
Chúng ta ai cũng có rất nhiều câu chuyện để kể. Đặc biệt là những người lãnh đạo có nhiều năm kinh nghiệm. Tuy nhiên, không phải ai cũng đủ thấu hiểu ý nghĩa những trải nghiệm của chính mình, đúc rút ra được một bài học trọn vẹn cho bản thân và người khác. Khi người lãnh đạo có khả năng tự nhận thức sâu sắc, họ sẽ thu được rất nhiều chất liệu “authentic” và biến chúng thành những câu chuyện truyền động lực cho đội nhóm.
Cách ta kể chuyện là cách bạn đối diện với chính bản thân mình. Hình ảnh bạn dựng xây trong câu chuyện chính là hình ảnh bạn muốn người khác nhớ về mình. Nếu muốn nhân viên nhớ về mình với hình ảnh lãnh đạo chân thực, gần gũi, người lãnh đạo trước tiên cần tự nhận thức và trau dồi những giá trị đó ở bản thân.
Bằng cách thực hành các công cụ tỉnh thức, tự soi chiếu, tìm kiếm phản hồi của coaching… Hành trình tìm chuyện để kể sẽ trở thành hành trình khám phá bản thân đầy ý nghĩa của người lãnh đạo, và truyền cảm hứng cho đội nhóm cùng bước lên hành trình đó.
Hiểu rõ mục đích cần hướng tới
Trước khi chia sẻ, người lãnh đạo cần xác định rõ mục đích của việc kể câu chuyện đó là gì.
Nhân viên của bạn đang cần một sự đồng cảm, hướng dẫn hay truyền động lực?
Bạn đang muốn thúc đẩy nhân viên làm một việc gì đó, hay chỉ đơn giản muốn chia sẻ cho nhân viên những bài học, trải nghiệm trong quá khứ mà bạn nghĩ sẽ có ích cho họ?
Xác định rõ mục tiêu trước khi kể chuyện sẽ giúp người lãnh đạo không đi lan man vào những chi tiết thừa, giúp người nghe dễ dàng nắm bắt thông điệp. Một mục tiêu rõ ràng cũng đóng vai trò như một chiếc “mỏ neo”, giúp người lãnh đạo duy trì được sự tập trung và tỉnh thức khi giao tiếp.
Cần lưu ý, hãy chỉ để mục đích là thứ dẫn đường, thay vì là áp lực phải đưa ra một triết lý, bài học sâu sắc có thể thay đổi toàn bộ góc nhìn, quan điểm hay tình trạng khó khăn của nhân viên. Người lãnh đạo hãy nhớ rằng, đích đến quan trọng nhất của kể chuyện là sự chân thật và kết nối về cảm xúc.
Tìm hiểu đối tượng nghe
Việc tìm hiểu về con người nhân viên không chỉ quan trọng khi người lãnh đạo muốn tìm ra câu chuyện phù hợp nhất với họ, mà còn giúp lãnh đạo đặt nhân viên vào đúng vị trí để họ tỏa sáng trong công việc.
Hãy tìm hiểu về nhân viên bằng sự tò mò tử tế và các công cụ coaching như đặt câu hỏi, lắng nghe. Việc ứng dụng các kỹ năng này cần được lãnh đạo thực hiện một cách linh hoạt, qua các phiên coach hành lang, check-in ngắn, các cuộc họp và cả khi kể chuyện.
Nhân viên của bạn đang gặp vấn đề gì?
Họ đã từng trải qua tình huống này bao giờ chưa? Nếu có, họ đã từng giải quyết vấn đề như thế nào?
Họ là người như thế nào? Đâu là cách tiếp cận/ ngôn ngữ/ cách truyền đạt phù hợp nhất với họ?
Họ có đang sẵn sàng về cảm xúc/thời gian rảnh để trò chuyện với lãnh đạo không?
…
Cần lưu ý rằng, hiểu biết về nhân viên chỉ nên được sử dụng làm tiền đề cho việc tìm ra câu chuyện phù hợp với họ, thay vì củng cố thêm những định kiến sẵn có của lãnh đạo và trở thành sự phán xét, khuyên răn không cần thiết khi giao tiếp.
Đừng chỉ kể, hãy nghe!
Một người lãnh đạo kể chuyện không chỉ để thể hiện con người chân thật (authentic) của mình và gắn kết đội nhóm, mà còn để mời gọi đội nhóm gắn kết với mình.
Bài diễn thuyết một chiều chắc chắn không đáng nhớ và gợi mở nhiều kết nối ý nghĩa như một cuộc trò chuyện hai chiều. Do đó, người lãnh đạo hãy đảm bảo rằng dù câu chuyện của bạn có đặc sắc đến đâu, bạn có là một người kể chuyện cuốn hút đến đâu, hãy luôn chú ý đến việc lắng nghe nhân viên và tạo cho nhân viên một không gian an toàn để phản hồi lại những gì họ được tiếp nhận.
Họ cảm thấy thế nào sau khi nghe câu chuyện?
Có điều gì họ chưa hiểu, hoặc tò mò thêm về câu chuyện vừa nghe không?
Có điều gì họ rút ra được cho bản thân (hoặc cảm thấy có ích) không?
Họ có câu chuyện/trải nghiệm nào muốn chia sẻ sau đó không?
…
Chú tâm lắng nghe cả ngôn ngữ cơ thể và biểu cảm của nhân viên giúp người lãnh đạo không biến cuộc trò chuyện thành “sân khấu” của riêng mình, cố định được sự tập trung vào người nghe để tìm cách kể chuyện sao cho đem lại nhiều giá trị cho nhân viên nhất.
Bên cạnh đó, việc lắng nghe và chủ động tìm kiếm phản hồi từ chính người nghe cũng giúp người lãnh đạo hiểu hơn về cách tiếp cận phù hợp với từng nhân viên, trau dồi khả năng kể chuyện và tìm ra cách giao tiếp phù hợp nhất.
Có bao giờ bạn tự hỏi: “Làm thế nào để tôi có thể vui cười hồn nhiên như một đứa trẻ?”. Bạn có nhớ khi còn nhỏ, bạn đã từng háo hức say mê với những điều nhỏ bé như thế nào. Tuần này, bản tin Leader As Coach giới thiệu đến bạn bài thực hành “Đôi mắt trẻ thơ”.
Một đứa trẻ luôn có sự tò mò, hiếu kỳ để khám phá mọi sự vật, hiện tượng xung quanh. Chúng luôn vui vẻ, háo hức, tìm kiếm mọi cách để trải nghiệm, để thử tất cả mọi thứ. Chúng không sợ thất bại, không sợ bị phán xét.
Trong tuần này, bạn hãy học cách đánh thức sự háo hức, nhiệt tình bên trong mình bằng cách dành vài phút để tập trung chú ý vào điều gì đó xung quanh bạn. Tưởng tượng rằng bạn đang nhìn vào sự việc bằng đôi mắt của một đứa trẻ. Tự hỏi mình những câu thật đơn giản, như: “Đó là gì vậy?”, “Làm sao nó lại ở đây?”, “Cái này để làm gì?”,... Khi bạn có thể khơi dậy trở lại nét hồn nhiên thơ trẻ của mình, bạn sẽ nhận ra điều gì thật sự quan trọng trong cuộc sống, và bạn bắt đầu có thể tìm thấy niềm vui trong những điều thật giản dị bé nhỏ.
Leader As Coach là bản tin hàng tuần dành cho tất cả những ai muốn ứng dụng coaching và mindfulness vào công việc và cuộc sống của mình. Tại bản tin này, chúng tôi sẽ gợi ý một bài học lãnh đạo bằng kỹ năng coaching đơn giản, dễ áp dụng. Đồng thời, chúng tôi cũng chia sẻ với bạn một bài thực hành tỉnh thức nho nhỏ để giúp bạn luôn hiện diện trong hiện tại, thấu hiểu bản thân, cân bằng cảm xúc, từ đó làm thật tốt công việc lãnh đạo của mình. Bản tin sẽ được gửi vào 10h sáng thứ 5 hàng tuần.
Nếu bạn cảm thấy bản tin này là hữu ích, hãy chia sẻ nó với những người xung quanh nhé!