[Leader As Coach 34] Khai thác triệt để các phép ẩn dụ để nâng cao hiệu quả phiên coach
Trong bản tin Leader As Coach tuần này, chúng tôi sẽ gợi ý bạn cách thức để khai thác triệt để các hình ảnh ẩn dụ mà coachee mang vào phiên coach.
Trong các phiên coach, việc coachee sử dụng các hình ảnh ẩn dụ (metaphor) là khá phổ biến, đặc biệt là khi họ muốn mô tả một cảm xúc, một tình huống phức tạp nào đó. Trong vai trò là coach, mỗi một hình ảnh ẩn dụ đều chứa đựng rất nhiều insight mà bạn không nên bỏ lỡ. Đôi khi, các hình ảnh ẩn dụ này là chiếc chìa khoá để gỡ bỏ nhiều lớp lang suy nghĩ rối bời, hoặc khơi mở những nhận thức mới mẻ cho coachee.
Trong bản tin Leader As Coach tuần này, chúng tôi sẽ gợi ý bạn cách thức để khai thác triệt để các hình ảnh ẩn dụ mà coachee mang vào phiên coach.
Tại sao việc dừng lại khám phá các hình ảnh ẩn dụ lại quan trọng?
Vào khoảng năm 1990, David Grove, một nhà trị liệu tâm lý người New Zealand, đã giới thiệu phương pháp “Giao tiếp rõ ràng" (Clean Language). Grove đã chỉ ra rằng, trong mỗi cuộc trò chuyện, chúng ta có thể sử dụng đến trên dưới 10 hình ảnh ví von ấn dụ. “Clean Language” có nghĩa là bạn chú ý đến những cách diễn đạt ẩn dụ, những từ ngữ chưa rõ ràng, sau đó khám phá xem điều gì ẩn đằng sau những hình ảnh đó. Bạn không tự cho rằng mình đã hiểu cách diễn đạt của họ. Đồng thời, bạn cũng chú ý đến cả những ngôn ngữ cơ thể đi kèm khi họ giao tiếp, ví dụ như những lúc họ nhíu mày, ngồi khoanh tay, ho nhẹ, gãi đầu,...
Việc chậm lại để khám phá các hình ảnh ẩn dụ này có hai hiệu quả:
Thứ nhất, trong vai trò người coach, bạn đang thể hiện sự tò mò và sự sẵn sàng trong việc khám phá thế giới của coachee.
Thứ hai, coachee sẽ có cơ hội để đi sâu hơn vào mớ cảm xúc hay vấn đề hiện tại. Nhờ đó, coachee có thêm nhiều góc nhìn mới mẻ.
Ví dụ về việc đào sâu các hình ảnh ẩn dụ trong phiên coach
Dưới đây là 2 cuộc hội thoại mô phỏng. Trường hợp thứ nhất là khi coach đã vô tình bỏ qua một số từ ngữ đáng chú ý. Trường hợp thứ hai là khi coach dừng lại, tập trung vào làm rõ các hình ảnh ẩn dụ, các từ ngữ đặc biệt mà coachee đưa vào phiên coach.
Trường hợp 1: Bỏ qua các hình ảnh ẩn dụ:
Coachee: Em cảm thấy mình chạm ngưỡng bế tắc trong sự nghiệp?
Coach: Vậy em có thể làm gì để thoát ra khỏi tình trạng này?
Trong trường hợp này, coach đã không nắm bắt được cụm từ “ngưỡng bế tắc" mà coachee sử dụng, và ngầm ngộ nhận rằng coachee đang muốn thoát ra khỏi tình trạng này. Việc đặt câu hỏi về giải pháp trong trường hợp này là quá sớm bởi khả năng cao là coachee đang chưa có ý tưởng giải pháp nào.
Trường hợp 2: Đi sâu khám phá các hình ảnh ẩn dụ
Coachee: Em cảm thấy mình chạm ngưỡng bế tắc trong sự nghiệp?
Coach: Ngưỡng bế tắc ở đây cụ thể là gì?
Coachee: Em thấy mình cứ như lạc đường vậy. Có thể vị trí công việc này không thực sự phù hợp với em.
Coach: Cảm giác lạc đường mà em vừa nói đến là như thế nào?
Coachee: Cảm giác hoang mang. Em muốn có cảm giác rằng mình đang làm việc có mục đích rõ ràng, làm việc gì thực sự có ý nghĩa.
Coach: Vậy khi em có được cảm giác làm việc có mục đích rõ ràng đó, em sẽ thấy như thế nào?
Coachee: Em sẽ thấy hài lòng hơn, em sẽ được sử dụng những điểm mạnh của mình?
Coach: Vậy em có muốn mình cùng đào sâu vào những điểm mạnh mà em muốn được tận dụng hiệu quả trong công việc của mình không?
…
Đây là một ví dụ cụ thể về cách người coach thực sự đi sâu khám phá ngôn ngữ của coachee, không ngầm cho rằng mình hiểu cảm xúc của họ. Ai cũng từng có cảm giác hoang mang lạc lối, nhưng cảm giác đó là khác nhau với từng người.
Gợi ý về cách đào sâu các hình ảnh ẩn dụ, các từ ngữ chưa rõ ràng
Khi mà một vấn đề được khái quát hoá, được gián tiếp diễn đạt bằng một hình ảnh khác, đó là cơ hội để bạn đào sâu hơn. Đừng bỏ qua những từ ngữ đó mà không yêu cầu coachee của mình giải thích.
Dưới đây là một số gợi ý để bạn đào sâu hơn:
Nếu đó là một hình ảnh ẩn dụ, hãy yêu cầu coachee giải thích hình ảnh ẩn dụ đó:
Coachee: Tôi cảm thấy việc nói trước đám đông như là một kẻ thù của tôi vậy?
Coach: Kẻ thù ở đây nghĩa là như thế nào?
Hỏi về những ví dụ cụ thể:
Coachee: Em đang muốn sử dụng hiệu quả hơn thời gian của mình bởi nếu như vậy, em nghĩ rằng mình sẽ không bị trễ deadline nữa.
Coach: Em nói rằng em muốn sử dụng thời gian hiệu quả hơn, vậy cụ thể thì em muốn hiệu quả hơn ở những khung thời gian nào?
Hỏi về bằng chứng:
Coachee: Em cảm thấy rằng anh A có vẻ không ưa em, nên công việc hai bên thường không được trôi chảy?
Coach: Điều gì khiến em nghĩ rằng A không ưa em?
Lưu ý những từ mang ý nghĩa khái quát hoá như “luôn luôn", “không bao giờ”, “tốt hơn", “sớm hơn"...
Coachee: Em luôn luôn cảm thấy thiếu tự tin về bản thân mình?
Coachee: Có thực sự là em luôn luôn cảm thấy thế không? Trong quá khứ đã có vài một tình huống nào mà em cảm thấy mình tự tin hơn bình thường không?
Để không bỏ lỡ những hình ảnh ẩn dụ, những từ ngữ đắt giá, người làm coach cần có kỹ năng lắng nghe tốt, và một tâm trí tò mò không phán xét, không tự cho rằng mình đã hiểu ngôn ngữ của coachee. Đương nhiên, việc này cần rất nhiều sự luyện tập. Trong tuần này, trong bất cứ cuộc hội thoại nào với nhân viên, đồng nghiệp, gia đình, bạn hãy thử để ý đến những hình ảnh ẩn dụ, những từ ngữ không rõ ràng mà họ sử dụng, và thử đào sâu vào những từ ngữ đó xem chất lượng cuộc hội thoại sẽ khác đi như thế nào nhé!
Tuần này, bản tin Leader As Coach muốn gửi đến bạn bài thực hành “Nhẹ nhõm để bay cao".
Hãy hình dung bạn đang ở trong khinh khí cầu và sẵn sàng để bay lên. Từng chút, từng chút một, bạn đang bay cao lên khỏi mặt đất. Để có thể tiếp tục lên cao hơn nữa, bạn cần thả xuống những hành lý nặng nề. Đó có thể là những kế hoạch, dự định, những lo lắng, căng thẳng, bực bội, những nỗi sợ và những điều thầm kín khó chịu vẫn chất chứa trong lòng mình bấy lâu nay.
Dưới tầm mắt bạn là quang cảnh tuyệt đẹp đang trải dài. Bạn nhìn thấy mọi thứ nhỏ bé hơn và đều lần lượt trôi qua. Càng lên cao bạn càng thấy nhẹ nhõm, phấn chấn, thanh thản và hoàn toàn không lo lắng. Với tâm trạng này, bạn nhìn vào vấn đề của mình lúc trước và có suy nghĩ gì về nó? Cảm xúc của bạn lúc này như thế nào?
Khinh khí cầu từ từ đáp xuống, bạn bước ra ngoài. Trải nghiệm khinh khí cầu này khiến bạn hình dung đến điều gì? Hãy giữ lại hình dung này và nhớ đến nó mỗi khi bạn muốn thoát khỏi một trạng thái cảm xúc tiêu cực nhé!
Leader As Coach là bản tin hàng tuần dành cho tất cả những ai muốn ứng dụng coaching và mindfulness vào công việc và cuộc sống của mình. Tại bản tin này, chúng tôi sẽ gợi ý một bài học lãnh đạo bằng kỹ năng coaching đơn giản, dễ áp dụng. Đồng thời, chúng tôi cũng chia sẻ với bạn một bài thực hành tỉnh thức nho nhỏ để giúp bạn luôn hiện diện trong hiện tại, thấu hiểu bản thân, cân bằng cảm xúc, từ đó làm thật tốt công việc lãnh đạo của mình. Bản tin sẽ được gửi vào sáng thứ 5 hàng tuần.
Nếu bạn cảm thấy bản tin này là hữu ích, hãy chia sẻ nó với những người xung quanh nhé!