[Leader As Coach 57] Cách làm việc với những bước chuyển cảm xúc trong phiên coach
Coachee thay đổi tông giọng, bỗng nhiên im lặng, thay đổi dáng ngồi,… Người coach nên làm gì khi quan sát thấy những biến chuyển này?
(Bài viết có sự tham khảo nội dung và bình dịch từ cuốn sách “Coach the Person, Not the Problem” của tác giả Marcia Reynolds)
Trong các phiên coach, coachee không phải lúc nào cũng nói thật. Họ có thể không cố tình nói dối, nhưng đôi khi, họ không biết cách biểu đạt những điều họ đang cảm nhận một cách rõ ràng nhất. Họ có thể chưa cảm thấy thoải mái để chia sẻ một quan điểm khác biệt mà không biết rằng liệu bạn sẽ phản hồi như thế nào. Họ có thể tránh nói về một vấn đề từng khiến họ xấu hổ, tổn thương trong quá khứ.
Người coach cần có khả năng quan sát và cảm nhận cả những điều coachee chưa nói. Những cảm xúc, sự chần chừ, sự phóng đại, sự né tránh,… của họ có thể hé lộ chìa khoá cho vấn đề mà coachee đang muốn giải quyết. Bạn có thể giúp họ khám phá những điều khó nói ấy bằng việc chia sẻ những biến chuyển cảm xúc mà bạn quan sát được trong quá trình coachee trò chuyện.
Trong bản tin Leader As Coach tuần này, chúng ta sẽ đi sâu vào cách người coach xử lý những bước chuyển cảm xúc trong một phiên coach.
Tại sao cần chú ý vào những chuyển biển về cảm xúc (emotional shift)?
Những biến chuyển về cảm xúc trong coachee có thể biểu hiện cụ thể như sau:
Họ bất chợt cúi đầu, nhìn xuống dưới/ nhìn xung quanh
Họ chùng vai xuống/ co người lại
Họ chau mày và trở nên trầm tư
Họ thay đổi tông giọng (lên cao, trầm xuống,…)
Họ chần chừ hoặc trở nên im lặng
Họ nói to hơn, nhanh hơn, sử dụng nhiều ngôn ngữ cơ thể hơn
Họ nhấn mạnh vào những từ có tính chất tuyệt đối như “luôn luôn”, “không bao giờ” khi mô tả điều gì đó
Họ sử dụng những từ có tính nhấn mạnh cao: “điều tôi thực sự muốn là…”; “điều khiến tôi không thể chịu được là…”
…
Thông thường, những hành vi này biểu hiện một chuyển biến về mặt cảm xúc ở bên trong coachee. Khi bạn quan sát được điều này, bạn có thể chia sẻ với khách hàng, ví dụ như: “Chị thấy khi em nói về vấn đề A, vai em chùng xuống và em có vẻ co người lại. Điều gì đã diễn ra ở đó?”.
Bạn chia sẻ không với mong muốn sửa chữa vấn đề hay là giúp coachee cảm thấy nhẹ nhõm hơn. Bạn chỉ đang tò mò và muốn khám phá những niềm tin, nỗi sợ, sự nghi ngờ, những xung đột,… đằng sau biểu hiện cảm xúc đó. Bạn không nhất thiết phải nỗ lực giúp khách hàng cảm thấy vui vẻ hơn. Bạn chỉ cần hiện diện ở đó, không phán xét, giúp khách hàng cảm thấy an toàn, giúp họ biết rằng dù họ cảm thấy như thế nào thì cũng là ổn. Sự chấp nhận và hiện diện tuyệt đối của bạn khuyến khích khách hàng chia sẻ những cảm xúc khó nói bên trong, những “nút thắt” đang ảnh hưởng đến cuộc sống của họ.
Khi người coach chia sẻ những biến chuyển cảm xúc mà coach quan sát được, coach đang tạo điều kiện để coachee dừng lại và nghĩ về cảm xúc của chính mình. Việc khám phá cảm xúc đôi khi còn mạnh mẽ hơn việc khám phá những suy nghĩ, nhất là khi bạn đang cần tìm hiểu những niềm tin, xung đột, nỗi sợ,… mà đang ảnh hưởng đến cuộc sống/ đến việc đạt được mục tiêu của khách hàng. Đồng thời, những biến chuyển cảm xúc này thường hé lộ những insight bất ngờ với cả người coach và người coachee.
Coach nên làm gì khi nhận biết được sự biến chuyển về cảm xúc?
1. Chú ý đến ngôn ngữ cơ thể của khách hàng: dáng ngồi, tông giọng, biểu cảm gương mặt, nhịp thở…
Khi chú ý được những sự thay đổi ở những yếu tố kể trên, bạn có thể chia sẻ rằng: “Tôi để ý thấy rằng….”; “Tôi quan sát thấy sự thay đổi là…”. Quan sát của bạn có thể đúng, hoặc sai. Điều đó không quá quan trọng. Sau khi bạn chia sẻ, để coachee có dịp dừng lại để chiêm nghiệm điều vừa diễn ra.
Bạn có thể đợi phản hồi từ coachee, hoặc chủ động hỏi: “Điều gì đã diễn ra bên trong bạn vào giây phút đó?”. Nếu họ không trả lời, bạn có thể đặt câu hỏi như: “Có vẻ điều tôi vừa nói đang khiến bạn nghĩ về một điều gì đó. Bạn có muốn chia sẻ điều bạn đang nghĩ không?”. Hãy thật nhẹ nhàng từ tốn, không nên tạo cảm giác thúc giục nếu như coachee chưa sẵn sàng để nói. Họ có thể cần một chút thời gian để tiếp nhận và làm việc với những nhận thức mới đó.
2, Hãy chấp nhận những cảm xúc và trải nghiệm của họ, chủ động làm việc với sự phán xét hoặc những cảm xúc có thể xuất hiện trong bạn
Khách hàng cần cảm thấy an toàn để có thể biểu hiện bản thân một cách tự do. Nếu cảm xúc của họ khiến bạn không thoải mái, hãy hít thở, giải phóng sự căng thẳng để tiếp tục hiện diện và hỗ trợ coachee. Nếu như bạn thấy sự phán xét bên trong bạn đang trỗi dậy, hãy hít thở, nhắc nhở bản thân dành sự quan tâm chân thành đến người đang ngồi trước mặt bạn, người đang tin rằng rằng bạn có thể giúp họ giải quyết một vấn đề nào đó.
Bạn cũng cần quản lý cảm xúc của bạn rất tốt trong quá trình này. Nếu như bạn bị cuốn vào những cảm xúc của coachee, bạn cảm thấy như thể chính bạn cũng đang trải nghiệm nỗi đau như coachee từng trải nghiệm, bạn sẽ không thể có những quan sát khách quan để giúp khách hàng khám phá những cảm xúc này. Bạn chỉ cần chú ý đến những chuyển biến về cảm xúc, quản lý những cảm xúc trên cơ thể bạn, từ đó giữ một không gian an toàn để coachee tự do thể hiện bản thân mình.
3, Liên tục thực hành sự tò mò
Sự tò mò tử tế là công cụ quan trọng để tạo nên những phiên coach nhiều insight mới mẻ. Sự tò mò đưa người coach về tâm thế của một “beginner” - người mới bắt đầu, cởi mở với những quan điểm mới, không có sự phán xét, dự đoán, giả định. Người coach cần luôn giữ sự khách quan, và sự tò mò về những ý niệm trong tâm trí khách hàng, không nên ngầm hiểu rằng họ cũng nghĩ giống như mình. Sự tò mò là phương tiện để coach giúp coachee bước vào vùng “unknown” – vùng mà trước đây người coachee chưa từng nghĩ đến, chưa từng khám phá sâu.
Coaching không đơn thuần là đặt câu hỏi. Coaching cần sự tổng hoà, sự tinh tế hơn thế rất nhiều. Việc chú ý đến những biến chuyển về cảm xúc của coachee trong các phiên coach là một trong nhiều cách để có những phiên coach thực sự sâu sắc và khai mở nhiều tầng insight từ coachee. Hãy thực hành điều này và chia sẻ với chúng tôi những điều bạn khám phá được nhé!
Bài thực hành tỉnh thức tuần nay là “Một vòng hít thở trọn vẹn”. Một vòng hít thở trọn vẹn có nghĩa là một lần hít vào và thở ra thật chậm và sâu.
Khi mới thực tập, chúng ta sẽ có thể thấy một hơi thở qua đi mà chưa kịp cảm nhận gì. Tuy nhiên, vào một thời điểm khó khăn, nếu kịp nhớ ra và hít thở một hơi thật chậm và sâu - giữ hơi thở trong lồng ngực một chút rồi mới thở ra, bạn sẽ thấy được sự nhiệm màu của hơi thở.
Nó giống như một cái phanh, tránh cho chúng ta lao vào một cuộc khẩu chiến và thốt ra những lời nói nặng nề, thiếu sáng suốt; làm hỏng hình ảnh bản thân và gây tổn thương cho người khác… Nó cũng là cái phao để ta bám vào trước khi bị chìm xuống dưới những cơn sóng lo âu, sợ hãi và căng thẳng.
Tuần này, bạn hãy thử thực hành và quan sát mình cảm thấy thế nào khi tập trung hoàn toàn vào một hơi thở. Sau mỗi lần hít thở, hay suy ngẫm: Việc hít thở một vòng trọn vẹn đã tác động đến trạng thái tâm trí và cơ thể bạn như thế nào?
Leader As Coach là bản tin hàng tuần dành cho tất cả những ai muốn ứng dụng coaching và mindfulness vào công việc và cuộc sống của mình. Tại bản tin này, chúng tôi sẽ gợi ý một bài học lãnh đạo bằng kỹ năng coaching đơn giản, dễ áp dụng. Đồng thời, chúng tôi cũng chia sẻ với bạn một bài thực hành tỉnh thức nho nhỏ để giúp bạn luôn hiện diện trong hiện tại, thấu hiểu bản thân, cân bằng cảm xúc, từ đó làm thật tốt công việc lãnh đạo của mình. Bản tin sẽ được gửi vào 10h sáng thứ 5 hàng tuần.
Nếu bạn cảm thấy bản tin này là hữu ích, hãy chia sẻ nó với những người xung quanh nhé!