[Leader As Coach 63] Ứng dụng giao tiếp phi bạo lực trong phát triển đội nhóm
Tìm hiểu 4 bước ứng dụng giao tiếp phi bạo lực cùng những ví dụ cụ thể trong bối cảnh công việc
Xung đột là điều khó tránh khỏi trong các môi trường làm việc. Có nhiều lý do dẫn đến xung đột, một trong những lý do phổ biến nhất là sự trục trặc, hiểu nhầm, thiếu hiệu quả… trong giao tiếp.
Trong bản tin tuần này, chúng tôi xin giới thiệu với bạn phương pháp Giao tiếp Phi bạo lực (Non-violent Communication) - một phương pháp sẽ giúp các thành viên trong đội nhóm học cách vượt lên trên xung đột, tìm ra tiếng nói chung, xây dựng văn hoá giao tiếp lành mạnh trong tổ chức.
Giao tiếp Phi bạo lực là gì?
Theo Trung tâm Giao tiếp Phi bạo lực (The Center for Nonviolent Communication), giao tiếp phi bạo lực “giúp mọi người giải quyết xung đột một cách hòa bình và hiệu quả trong môi trường cá nhân, tổ chức và chính trị.”
Giao tiếp phi bạo lực cho rằng hầu hết xung đột giữa các cá nhân hoặc nhóm phát sinh do các thông tin sai lệch về nhu cầu của mỗi người. Được phát triển bởi nhà tâm lý học người Mỹ - Marshall Rosenberg, giao tiếp phi bạo lực không chỉ là việc có những tương tác trong thuận hoà. Đó là một cách để kết nối với những người khác, lãnh đạo bằng lòng trắc ẩn và hành động bằng sự đồng cảm.
Lợi ích của giao tiếp phi bạo lực trong môi trường doanh nghiệp
Thực hành giao tiếp phi bạo lực có rất nhiều lợi ích, dưới đây là một vài ảnh hưởng tích cực của giao tiếp phi bạo lực lên môi trường làm việc:
Tạo ra một quy trình từng bước rõ ràng để tìm hướng giải quyết xung đột
Giúp tập trung vào các yếu tố ẩn sâu của xung đột, như nhu cầu và cảm xúc của những cá nhân
Giúp không ai có cảm giác là mình đã làm sai, mình không tốt,.. từ đó tạo không gian cho mọi trải nghiệm
Giúp các thành viên tập trong vào các dữ kiện khách quan, thay vì bị cảm xúc chủ quan chi phối.
4 bước giao tiếp phi bạo lực
Bước 1. Quan sát (Observation)
Tại bước này, chúng ta chỉ quan sát những gì đang và đã xảy ra. Các quan sát cần phải cụ thể theo thời gian và bối cảnh. Cố gắng tránh những từ như “luôn luôn”, “không bao giờ” hoặc kèm theo phán xét (ví dụ: đúng/sai; tốt/xấu; trách nhiệm/vô trách nhiệm,...). Đây là một bước quan trọng, bởi không ít người có xu hướng “mắc kẹt” trong mớ cảm xúc đã được định sẵn về những điều họ nghe và nhìn thấy, từ đó đưa ra những kết luận vội vàng.
Những quan sát bạn chia sẻ ở bước này cần thực tế, trung lập. Ví dụ, hãy nói “Trong tuần vừa rồi, tôi nhận thấy bạn đã gửi bài muộn deadline 3 lần”, thay vì nói rằng “Bạn lúc nào cũng trễ deadline”.
Bước 2. Cảm nhận (Feeling)
Ở bước này, bạn cần tự đối diện với cảm nhận của chính bản thân (tự thấu cảm) và diễn đạt chúng cho người khác hiểu với chủ ý xây dựng, nuôi dưỡng mối quan hệ đang có, hoặc mong muốn giải quyết xung đột đang tồn tại. Những cảm xúc của bạn không cần phải liên quan đến suy nghĩ, vì điều này có xu hướng mang tính phán xét, so sánh, đổ lỗi… Ngược lại, cảm xúc hiện tại cần dựa trên những gì bạn vừa quan sát.
Tiếp tục phát triển từ ví dụ trên, bạn có thể nói “Việc bạn gửi bài muộn khiến tiến độ công việc bị chậm trễ. Điều này khiến mình cảm thấy lo lắng”, thay vì nói rằng “Tôi cảm thấy rằng bạn thiếu trách nhiệm trong công việc”.
Bước 3. Nhu cầu (Need)
Giao tiếp phi bạo lực cũng liên quan đến việc thừa nhận các nhu cầu đằng sau cảm xúc của chúng ta và hiểu rằng xung đột có thể nảy sinh do các nhu cầu không được đáp ứng. Cảm xúc của chúng ta bắt nguồn từ cách chúng ta chọn diễn giải hành động hoặc lời nói của người khác, cũng như nhu cầu của chúng ta trong thời điểm đó.
Nhu cầu của bạn trong thời điểm đó có thể là sự tôn trọng, không gian riêng, sự hỗ trợ, thấu hiểu,... Việc quan sát và nhận biết được nhu cầu giúp ích cho quá trình giao tiếp rất nhiều. Nó cũng có thể giúp bạn dễ dàng hơn trong việc quan sát, tôn trọng và thấu hiểu nhu cầu của người khác.
Tiếp nối ví dụ trên, bạn có thể thực hành bước 3 này bằng cách nói “Tôi là người rất tôn trọng thời gian và không muốn mất đi sự tín nhiệm đã có với khách hàng này”, thay vì đưa ra những mệnh lệnh như “Bạn hãy hoàn thành bài ngay lập tức đi nhé!”.
Bước 4. Yêu cầu (Request)
Tại thời điểm này, bạn đã quan sát tình hình, suy nghĩ về cảm xúc và nhu cầu của bản thân. Đã đến lúc tập hợp tất cả lại để yêu cầu người kia giúp đáp ứng nhu cầu của bạn. Những yêu cầu phù hợp thường cụ thể, khả thi và đóng vai trò như một lời mời chứ không phải là một yêu cầu.
Trong lời diễn đạt của bạn tốt nhất không nên chưa đựng những yếu tố như: sự bắt buộc, sự đòi hỏi hoặc đe doạ. Trong trường hợp người đối diện tỏ ý từ chối thực hiện yêu cầu của bạn, hãy khoan bỏ cuộc. Theo một số nhà nghiên cứu, lúc này bạn hãy tìm hiểu và thấu cảm nguyên nhân khiến người đó từ chối trước khi quyết định thay đổi cuộc hội thoại đi theo hướng khác.
Trong ví dụ kể trên, bạn có thể chia sẻ yêu cầu của mình như: “Bạn có thể cho tôi biết rằng tôi có thể giúp bạn như thế nào để chúng ta hoàn thành đúng deadline không?”.
—
Marshall Rosenberg, một nhân vật quan trọng trong việc xây dựng lý thuyết về giao tiếp phi bạo lực, đã khẳng định rằng: Những xung đột, ngay cả trong thời gian dài, có thể được giải quyết nếu chúng ta có thể duy trì dòng giao tiếp nơi mọi người thoát khỏi suy nghĩ của họ, ngừng chỉ trích và phán xét lẫn nhau. Thay vào đó, họ tiếp cận nhu cầu của chính mình và lắng nghe nhu cầu của người khác, nhận ra rằng tất cả chúng ta đều có mối liên hệ với nhau. Chúng ta không thể chiến thắng bằng việc phớt lờ nhu cầu của người khác. Chúng ta chỉ có thể hoàn toàn hài lòng khi nhu cầu của người khác cũng như nhu cầu của chính chúng ta được đáp ứng.
Từ 4 bước cụ thể trên, chúng tôi mong rằng, bạn và đội nhóm của mình sẽ có thêm những thực hành/thí nghiệm mới trong việc đưa giao tiếp phi bạo lực vào môi trường làm việc.
Bài thực hành tuần này là “Ăn trong tỉnh thức”. Thức ăn không chỉ đem lại năng lượng cho cơ thể vật lý mà còn ảnh hưởng đến tâm trí. Ăn gì, ăn như thế nào, ăn trong trạng thái ra sao để tối đa hoá lợi ích của miếng ăn?
Ăn trong tỉnh thức là thực hành việc tập trung toàn bộ sự chú ý của chúng ta vào từng món ăn. Buông trôi mọi suy nghĩ, mọi kế hoạch công việc,... chỉ sử dụng các giác quan như nhìn, nếm, ngửi, nhai, nuốt để cảm nhận trọn vẹn món ăn. Điều này sẽ khiến chúng ta không chỉ ngon miệng, giúp dạ dày tiết ra dịch vị để tiêu hoá thức ăn tốt hơn, cơ thể hấp thụ được nhiều dưỡng chất hơn từ món ăn, mà còn giúp tâm trí chúng ta được hoàn toàn nghỉ ngơi, thoát ra khỏi nhưng lo lắng thường trực trong đầu.
Việc tập trung toàn bộ sự chú ý vào các giác quan vật lý sẽ giúp cho các giác quan tinh tế là tâm trí được nghỉ ngơi, đây là một cách giải toả stress rất hiệu quả. Tuần này, bạn hãy thử ăn hoặc uống trong tỉnh thức và quan sát cảm nhận của mình đối với món ăn, và xem suy nghĩ và tâm trạng của mình khác đi như thế nào nhé!
Leader As Coach là bản tin hàng tuần dành cho tất cả những ai muốn ứng dụng coaching và mindfulness vào công việc và cuộc sống của mình. Tại bản tin này, chúng tôi sẽ gợi ý một bài học lãnh đạo bằng kỹ năng coaching đơn giản, dễ áp dụng. Đồng thời, chúng tôi cũng chia sẻ với bạn một bài thực hành tỉnh thức nho nhỏ để giúp bạn luôn hiện diện trong hiện tại, thấu hiểu bản thân, cân bằng cảm xúc, từ đó làm thật tốt công việc lãnh đạo của mình. Bản tin sẽ được gửi vào 10h sáng thứ 5 hàng tuần.